Lekcje biblioteczne

Czasami wydaje mi się, że praca dzieci w dzisiejszych szkołach jest tak nadmierna, że lepiej dzieci potopić niż uczyć w tych szkołach.

Maria Skłodowska-Curie

 

Powyższy cytat, chociaż brutalny wydaje się być idealnym rozpoczęciem relacji z przebiegu zajęć na temat osoby Marii Skłodowskiej-Curie.  Uczona bowiem pochodziła z rodziny nauczycielskiej i znała doskonale prawidła nauczania w polskich szkołach. Pasja do nauki wskrzeszana w Marii przez rodziców na kanwie doświadczeń i obserwacji obudziła w niej ducha naukowca.

Książki z serii „Idol” mają podobne zadanie, gdyż przedstawiają sylwetki wybitnych postaci ze świata nauki. Ale kim jest idol dla współczesnego ucznia? W dzisiejszym rozumieniu idol to bardzo popularna osoba (sportowiec, aktor itp.) podziwiany i naśladowany przez wielbicieli. Czy wielki naukowiec w dzisiejszym świecie może być idolem rzeszy nastolatków? To pytanie przyświecało mi podczas przygotowań do zajęć poświęconych Marii Skłodowskiej-Curie.

W realizacji powyższych zajęć pomogły mi następujące publikacje: Maria Skłodowska-Curie z serii „Idol”, komiks – Maria Skłodowska-Curie z serii „Wielcy ludzie” oraz Uczone siostry: rodzinna historia Marii i Broni Skłodowskich. Dopełnieniem były reprodukcje fotografii pozyskane z wyżej przywołanych publikacji oraz z Internetu.

Grupą docelową była klasa VI ze Szkoły Podstawowej im. Hugona Kołłątaja w Kazimierzy Wielkiej. Piętnastoosobowa grupa dzieci na drugiej godzinie lekcyjnej przeorganizowała pracownię historyczną w prowizoryczne laboratorium niczym Maria i Piotr Curie, na początku swojej kariery naukowej, kiedy to zorganizowali sobie laboratorium w szopie. Dzięki uprzejmości nauczyciela uczącego w tej szkole przyrody pozyskaliśmy narzędzia do pracy w postaci: mikroskopów, różnego rodzaju kolb, zlewek, butelek szklanych, miseczek. Dyżurny zaopatrzył nas również w wodę niezbędną do przeprowadzenia eksperymentu. Klasa podzielona została na cztery grupy. Przed przystąpieniem do zajęć dzieci założyły białe fartuszki.

Uczniowie nie znali wcześniej tematu zajęć. W związku z tym przygotowałam krzyżówkę z hasłem głównym Maria Skłodowska-Curie, które po rozwiązaniu miało ujawnić motyw przewodni lekcji. Pytania w krzyżówce były z zakresu matematyki, fizyki, chemii i biologii. Po wyznaczonym upływie czasu na to zadanie wspólnie rozwiązaliśmy krzyżówkę, odgadując tym samym temat zajęć.

Po części wstępnej przeszliśmy do meritum. Zapytałam uczniów kim jest dla nich idol. Jak łatwo się domyślić wskazywali na piłkarzy, piosenkarki i aktorów żyjących im współcześnie. Zapytałam więc czy idolem, wzorem do naśladowania może być wybitny, uczony i zasłużony człowiek. Po krótkiej konsternacji niewielka grupka uczniów odpowiedziała pozytywnie. Jedna z uczennic rozszerzyła twierdzącą odpowiedź wyjaśniając, że taki uczony człowiek, jak np. Maria Skłodowska-Curie jest chlubą dla całego narodu polskiego, co stawia nasz kraj w korzystnym świetle. Po niezwykle mądrej wypowiedzi szóstoklasistki i reszta klasy przyznała, że uczony może być również idolem. Zapytani o przykłady osób, które warto naśladować, czerpać z nich wzór (nie koniecznie celebrytów z telewizji i kolorowych gazet) wymienili Jana Pawła II, Isaaca Newtona, Alberta Einsteina oraz Fryderyka Chopina.

Po tym jak ustaliliśmy, że ludzie ze świata kultury, nauki i sztuki również zasługują na nasz podziw, przedstawiłam uczniom sylwetkę Marii Skłodowskiej-Curie. Prezentację multimedialną przygotowałam w programie Power Point. Pokaz slajdów składał się z treści popartych przykładami reprodukcji fotografii. Prezentację podzieliłam na trzy części. Pierwsza z nich opowiadała o latach młodzieńczych Marii, o jej edukacji. Druga część odnosiła się ściśle do życia naukowego bohaterki. Wyjaśniłam pojęcia, którymi na co dzień operowała Skłodowska-Curie w swojej pracy naukowej, a także krótko scharakteryzowałam materiał badawczy któremu poświęciła swoje życie tj. pierwiastki polon, rad i uran, promieniowanie itp. W tej części prezentacji pokazałam również uczniom zdjęcie rentgenowskie oraz przyrządy i urządzenia laboratoryjne, które udało się zgromadzić na potrzeby lekcji. Ostatnia część prezentacji zawierała ciekawostki z życia Marii Skłodowskiej-Curie. Podwójna nagroda Nobla oraz organizacja pomocy medycznej (przenośne aparaty rentgenowskie, prawo jazdy na samochód ciężarowy) dla rannych żołnierzy walczących podczas I Wojny Światowej wzbudziły podziw wśród uczniów. Po zakończeniu prezentacji multimedialnej już wszyscy uczestnicy zajęć uznali zgodnie, że Maria Skłodowska-Curie zasługuje na miano idola.

Warsztaty i prelekcja zwieńczone zostały doświadczeniami. Uczniowie w grupach przeprowadzili po dwa doświadczenia. Pierwszy eksperyment zaczerpnęłam z książki z serii „Idol” – Dlaczego niektóre przedmioty toną, a inne pływają? W miseczkach napełnionych wodą uczniowie umieszczali różnorakie przedmioty: korek, nakrętkę, patyczek, kamyk, koralik, kulkę ulepioną z plasteliny. Dzieci wiedzione instynktem zapytały dlaczego nie toną statki? Po odpowiedzeniu sobie na nurtujące nas pytania przeszliśmy do drugiego doświadczenia. Drugi eksperyment miał na celu ukazanie jaki może być wpływ ciśnienia na otoczenie? Zapamiętałam ten eksperyment z lekcji fizyki. Pamiętam, że wywarł na mnie duże wrażenie. Aby przeprowadzić powyższy eksperyment potrzeba bardzo niewiele: owoc lub warzywo i słomkę. My wykorzystaliśmy jabłko. Uczeń, który się zgłosił na ochotnika miał przebić jabłko słomką na dwa sposoby. Za pierwszym podejściem słomka zaczynała się zginać, ale gdy chłopiec zatkał otwór słomki i uderzył w jabłko, słomka niczym szpikulec przebiła jabłko. Uczniowie byli zachwyceni! Wyjaśniłam więc, że w pierwszym przypadku, siła wywierana przez słomkę rozchodzi się po jej ścianach (III zasada dynamiki Newtona). Ale kiedy zatkamy otwór słomki, to poprzez uderzenie pędem zostaje uderzona słomka ale i powietrze nagromadzone i zatrzymane w słomce. W skutek tego wzrasta siła, która oddziałuje na uderzany owoc/warzywo.

Myślę, że przeprowadzone doświadczenia wywarły największy wpływ na szóstoklasistów uczestniczących w zajęciach. Dowodzi to tego, że warto wiedzę opartą na podręcznikach wzbogacać eksperymentami oraz analizą otoczenia, obserwacją zjawisk przyrody ponieważ zostają na dłużej w pamięci ucznia.

 

 

 

Słownik współczesnego języka polskiego (red. B. Dunaj), Kraków 2000, s. 114.

J. Styszyńska, Maria Skłodowska-Curie, Piaseczno 2016.

Maria Skłodowska-Curie, Warszawa 2010.

Natacha H. Uczone siostry: rodzinna historia Marii i Broni Skłodowskich, Wrocław-Poznań 2016.

 

 

oprac.

Greta Dzikowska